ترتیب آیات

ترتیب آیات

با توجه به ادله‌ای که دلالت می‌نماید که قرآن در عهد رسول‌الله (ص) نگاشته شده است، این مطلب نیز مستدل می‌شود که نظم آیه‌های قرن با اشراف حضرت انجام گرفته است. زیرا وقتی قرآن به صورت نوشتار درآید؛ نوشتار نظم کلمه و جمله‌ها را می‌طلبد، بدون نظم و ترتیب کلمه‌ها و جمله‌ها نوشتار صورت نمی‌گیرد. اگر قرآن زیر اشراف حضرت نگاشته شده نظم آیه‌های آن هم به دید حضرت تنظیم شده است. افزون بر این شواهد دیگری نیز مؤید همین نکته است. از جمله این که: «فَکانَ‌ اِذا نَزل علیهِ‌ شی‌ءٌ‌ دَ‌عا بعضَ من کانَ یکتُب فقالَ ضعوُ‌ا هذه الآیاتِ‌ فی‌ السْورَهِ الَّتی یْذْکُر فیها کَذا کَذا» (البرهان، ج 1، ص 296)؛ «هرگاه بر حضرت چیزی نازل می‌شد برخی نویسندگان را می‌خواست و می‌فرمود این آیات را در فلان سوره بنگارید».
در جای دیگر عثمان بن عاص نقل می‌کند: «… قالَ أتانی جِبرئیل فَأمرنی اَن اَضَنعَ‌ هذهِ الآیهَ‌ فی هذا المْوضعِ عن هذهِ  السورَ‌هِ )اِنَّ الله یأمْرُ‌ بِالْعدْ‌لِ وَ الإحسانِ وَ ایتاءِ ذِی الْقُربی( (اتقان، ج 1، ص 189)؛ «جبرئیل بر من نازل شد و دستور داد که این آیه را در این مکان از این سوره قرار بدهم».
معلوم می‌شود جایگاه آیه‌ها به دستور رسول‌الله (ص) انجام می‌گرفته است و این همان توقیفی بودن نظم و ترتیب آیه‌ها می‌باشد، کسی حق جابجایی آیه‌ها قرآن را ندارد. زیرا نظم آیه‌ها در ایجاد سیاق مؤثر است و محتوای سخن را تغییر می‌دهد مگر در مواردی که پاراگراف مستقل باشد. بنابراین ترتیب آیه‌ها زیر نظر رسول الله (ص) شکل گرفته، و این امری مسلم است، گرچه برخی بزرگان از محققان شیعه در آن تردید نموده‌اند. (علامه طباطبایی، قرآن در اسلام، ص 205. علامه مجلسی در مورد ترتیب آیه تطهیر اظهار تردید می‌کند و مطالبی را هم به عنوان شاهد ذکر می‌کند که تنها سخن پایانی وی قابل پذیرش است که ترتیب آیه‌ها به ترتیب نزول نمی‌باشد. چه بسا آیه‌ای در مورد دیگر نازل شده باشد و رسول‌الله (ص) بر اساس صلاح‌دید خویش آن را در بین آیه‌های دیگر قرار بدهد. (بحار، ج 35، ص 234))