ویژگی‌های قرآن علی (ع)

ویژگی‌های قرآن علی (ع)

نکته حایز اهمیت دیگر این است که قرآنی که علی (ع) جمع‌آوری نمود با قرآنی که عثمان تنظیم کرد و متداول بین مردم شد چه تفاوت‌هایی داشت. آیا نسبت به قرآن عثمانی تفاوت داشت؟ کم یا زیاد بوده است؟! از شواهد روایی و تاریخی دو تفاوت برای قرآن علی (ع) مشاهده می‌شود، یکی این که حضرت سور‌ه‌ها را بر اساس ترتیب نزول که کاملاً به آنها آگاهی داشت تنظیم کرد که مثلاً سوره علق اول سوره مزمل دوم سوره مدثر، سوم و … دوم این که حضرت در حاشیه قرآن خود برخی شأن نزول‌ها، ناسخ و منسوخ‌ها، محکم و متشابه‌های قرآن را شرح داده بود و چه بسا برخی شأن نزولها طعن و خورده‌گیری بر خلفا هم به حساب می‌آمد. در هر صورت عمده تفاوت‌های قرآن حضرت اینها بود. اما این که در قرآن علی (ع) برخی آیه‌ها یا سوره‌ها بوده است که در قرآن عثمان حذف شده بوده است، چنین مسائلی وجود نداشت. زیرا اینها تحریف قرآن به حساب می‌آید. امام(ع) و مسلمانان در برابر آن نمی‌توانستند بی‌تفاوت باشند. هیچگونه تحریفی در کار نبوده است: «فَلَما قُبِضَ النّبی (ص) جلسَ‌ علی فَألَّفَهَ‌ کَما اَنْزَلَ الله و کانَ بهِ‌ عالماً» (بحار، ج 89، ص 52)؛ «بعداز رحلت رسول‌الله (ص) علی (ع) قرآن را بر اساس ترتیب نزول که به آن آگاه بود تنظیم نمود».
«وَ کان اَوَّلَ مصحف علی (ع) سْورَه إقرَ‌أ ثُمّ‌ سْورهِ المْدَ‌ثِّر، ثُمّ‌ تَبت، ثُم التَّکْویر، وَ هکَذا اِلی آخر تَرتیبِ السْوَ‌ر حسب نُزولها» (اتقان، ج 1، ص 195) حضرت قرآنرا بر اساس ترتیب سوره‌ها تنظیم نمودند: عن أصْبغ عن علی (ع): اِنّی لأعرِفُ ناسخَهُ‌ وَ منْسوخَه وَ مْحکَمه وَ مْتَشابِهه … اَعرف فیما اَنْزَلَ وَ فی ایِّ یوْ‌مٍ وَفی اَیِّ موْ‌ضعٍ» (تفسیر برهان ج 1، ص 16 و تمهید ج 1، ص 293)؛ «اصبغ بن نباته نقل می‌کند حضرت می‌فرماید من به ناسخ و منسوخ، و محکم و متشابه شأن نزولها، که کجا و در مورد چه کسی، نازل شده‌اند، آگاهی دارم».
«عن علی (ع) مانَزَلَت آیه علی رسول‌الله (ص) اِلاّ أقرأنیها و أملأها علیّ‌ فَأکْتُبْها بِخَطّی وَ علّمنی تأویلَها وَ تَفسیرَ‌ها وَ ناسخَها وَ منْسوخَها وَ مْحکَمها وَ‌ مْتَشابِهها» (اصول کافی کتاب فضل القرآن باب اختلاف الحدیث حدیث اول)؛ «هر آیه‌ای نازل می‌شد رسول‌الله (ص) آن را بر من قرائت می‌کرد و املا می‌کرد و من می‌نوشتم و تأویل و تفسیر و ناسخ و منسوخ و محکم و متشابه آن را آگاه می‌نمود». حضرت بر اساس این آگاهی‌ها قرآن را تنظیم نمود و عرضه کرد لیکن پذیرفته نشد.
عْمر: «اِنَّ علیاً جاءَ بِالْقرآن وَ فیهِ‌ فَضائحُ‌ المْهاجرینَ‌ وَ‌الأنْصار»؛ «عمر می‌گوید: علی (ع) قرآنی آورد که در آن طعنها بر مهاجرین وجود داشت».
منظور نقل شأن نزولها بوده است.
عمر وقتی قرآن علی (ع) را گشود: «فَلَما فَتَحها خَرَ‌جَ من اَوَّلَ صَفْحتهِ‌ فَتَحها فَضایحُ‌ القَوْ‌مُ فَوَ‌ثَبَ‌ عُمر وَ قالَ یا علی اَرْ‌دُدْهُ فَلا حاجتَ لَنا فیهِ‌ فَأخَذَه وَ اِنْصَرَ‌فَ» (بحار، ج 89، ص 52)؛ «قتی قرآن علی (ع) را گشود در همان صفحه اول فضایح (طعنها) برخی را مشاهده کرد آنگاه عمر گفت: ما نیازی به این قرآن نداریم برگردان و امام علی (ع) آن را برگرداند!»