نام های خلیج فارس

در ادامه مطلب مقاله ای در مورد نام های خلیج فارس گنجانده شده است

برای دانلود فایل ورد این متن اینجا را کلیک کنید

786

نام های خلیج فارس

خلیج فارس نام پیشرفتگی دریای است در خشکی که بین ایران و شبه جزیره ی عربستان واقع است. این دریا از قدیم بین اعراب بحر الفارس نام داشته و در مآخذ اسلامی نیز بدین نام آمده است و در نوشته های غربی آن را به نام های پرسیکوس سینوس[1] و پرسیکوم ماده[2] دیده شده است[3].

علی حمیدان- یکی از نویسندگان معروف عرب - در کتاب سلاطین طلای سیاه، چاپ پاریس، همه جا از عبارت خلیج فارس استفاده کرده است[4].

در نقشه مستندیر جهان ، ابن وردی (970 ه ق) عبارت « الخلیج الفارسی» در سمت راست نقشه نوشته شده است[5].

با بررسی 40 نقشه ی اسلامی دیگر، نام خلیج فارس در این نقشه ها این گونه نوشته شده است : اسم خلیج فارس در 22 نقشه با نام بحر فارس نوشته شده است. دریای پارس در 9 نقشه دریای فارس در 6 نقشه، خلیج فارس در 2 نقشه و نهر فارس در یک نقشه نوشته شده است.

نام هایی که از 120 نقشه ی اروپایی برگرفته شده است به شرح زیر است:

سینوس پرسیکوس (43 بار)- پرشین گلف (31بار) گلف پرسیک (28بار) -مره پرسیکوس (9بار)- فارسی دکزی (3بار)- بحر الفارسی (2بار)- خلیج فارسی (2بار) - پارادل مره پرسیکوس (1 بار)، پرسیس دز (1بار)[6].

با بررسی متون قدیمی نوشته شده به زبان های دیگر دنیا، نام خلیج فارس در این زبان ها به صورت زیر ذکر شده است .

ردیف	نام زبان	اسم خلیج فارش	ردیف	نام زبان	اسم خلیج فارس
1	تازی	بحرفارسی	10	یوگسلاوی	Peiski Zaliv
2	انگلیسی	Parsitstsots	11	ایتالیایی	Persischer Golf
3	ارمنی	Golfio	12	آلمانی	Golfo Persique
4	رومانی	Parsico	13	فرانسه	Persisto
5	چک	Parsiski Zaliv	14	نروژی	Perzishe Golf
6	هلندی	Golfo Persico	15	لاتین	Alkhalig Al-Farsi
7	هلندی	Golfo Perzaobol	16	عربی	Porucha wan
8	مجاری	Persiska vikem	17	ژاپنی	Baher Fars
9	سوئدی	Habbugt	18	هندی	Persikon kaitas

خلیج العربی در تاریخ وجود داشته است، اما مراد از آن نه خلیج فارسی، بلکه منطقه دیگری است، میان سراسر مرز غربی عربستان و مرز شمال شرقی حبشه و مشق سودان و مصر، (بین باب المندب و تنگه سوئز) به موازات خلیج فارس دریایی است که امروزه آن را دریای سرخ یا بحر احمر می نامند. این دریای خلیج گونه سابقا خلیج عربی نامیده می شد؛ چنانکه  هکاتایوس ملطی- از دانشمندان بنام زمان های قدیم، ملقب به پدر جغرافیا – در نقشه های خود از بحر احمر امروز یا دریای قلزم با نام خلیج عربی یاد کرده است[7].

در لغت نامه ی دهخدا در مورد خلیج عربی و خلیج فارسی در مدخل «بحراعظم» این گونه می نویسد:

بحر اعظم

(( در این دریا پنج خلیج وجود دارد یکی آن خلیج است که از حد حبشه بردارد بسوی مغرب بشد برابر سودان آن را خلیج بربری خواننند و خلیجی دیگر هم بدین پیوسته برود به ناحیت شمال فرود آید تا حدود مصر و باریک گردد تا آنجا که پهنای آن یک میل گردد و آن را خلیج عربی خوانند و خلیج ابله نیز خوانند و خلیج قلزم نیز خوانند و سوم خلیج از حد پارس برگیرد. در میان ی مغرب و شمال بکشد تا آنجا که میان وی و خلیج ابله شانزده منزل بود بر جاده و آن خلیج عراق خواند وجای عرب همه اندر میان این دو خلیج است. خلیج ابله و خلیج عراق و چهارم خلیج پارسی خوانند از حد پارسی برگیرد با پهنای اندک تا به حدود سند . پنجم خلیج از حدود بلاد هند برگیرد خلیجی گردد به ناحیت شمال فرود آید آن را خلیج هندوی خوانند.[8] ))

برخورد ایران با نام خلیج عربی

سازمان منطقه آزاد کیش ورود و ترخیص کالا را با نام و نشان مجهول «خلیج» و یا «خلیج عربی» را به کیش ممنوع اعلام کرد. مدیر عامل سازمان منطقه آزاد کیش در بخشنامه ای به معاونان، مدیران، شرکت ها و موسسات تابعه و روسای ادارات و نهادهای کیش تاکید کرد.

در این بخشنامه تصریح شده است. نام خلیج فارس در تاریخ کشورمان و مراجع بین المللی ثبت شده و استفاده از هر نامی غیر از خلیج فارسی ممنوع است.[9]

در انتها لیست نام خلیج فارس در نقشه های جهان، با ذکر طراح نقشه و سال ترسیم آن ضمیمه گردیده است.

منابع و مآخذ

1.      لغت نامه دهخدا/ زیر نظر دکتر محمدمعین و دکتر سید جعفر شهیدی/ چاپ 1377

2.      نشریه صنعتی، اقتصادی و فرهنگی/ سنگر صنعت / دوره ی دوم/ شماره اول/ خرداد 1386

3.      مقاله ی تاریخ منطقه خلیج فارس/ محمدامیر شیخ نور/ شماره نشریه 85/2/24

4.      وصف خلیج فارس در نقشه های تاریخی/ناشر: بنیاد ایارن شناسی/نوبت چاپ: اول 1386

پدیدآورندگان: دکتر محمدحسن گنجی- دکتر محمدباقروثوقی (عضو هیئت علمی دانشگاه تهران) دکتر جواد صفی نژاد- فاطمه فریدی مجید- امیر هوشنگ انوری- حسن حبیبی

گردآورنده:

فهرست نام های خلیج فارسی در نقشه های اسلامی

ردیف	نام خلیج فارسی	ترسیم شده براساس اطلاعات	زمان ترسیم
1	بحر الفارسی	ابوجعفر محمدبن موسی خوارزمی	--
2	دریای فارسی	ابوعبدا... جیهانی	1251ه ق/ 1335 م
3	دریای پارسی	ابواسحاق اصطخری	سده ی 8 ه ق/ 14 م
4	بحر فارسی	ابوالقاسم محمدبن حوقل بغدادی	497 ه ق/ 1103 م
5	نهر فارسی	ابوعبدا... زکریا قزوینی	730 ه ق/ 1330 م
6	الخلیج الفارسی	سراج الدین ابوحفص ابن وردی	احتمالا سده ی دهم هجری
7	البحر الفارسی	ابو عبدا... ادریسی	--

فهرست نام های خلیج فارسی در نقشه های اروپایی

نام خلیج فارسی	طراح	سال ترسیم	ردیف
Sinvs persici Sinvs persicve Pardel persicus Mar persio Mar persio Golfo di Persia Golfo persico Persicns sinvs Mare de Persia Sinvs persicvs Persicus sinus Golfe of Persia Persian gulf Golfe persique Persis che zee Golfe persique De persiaansche golf The Persian gulf Golfe persigue Golphe persique Golphe de prerse Presian gulph Persischer meerbusen	De lapis d. Buckinck Todescho n. Munster s. Gastaldi g Ruscell g. Ortelius a. Mercator Gastaldi g. Ortelius a. Hondius & bertius Seller j. De l’isle g. De l’isle g.velentyn f. De l’isle g. Tirion Bowen e. Le rouge g.l. Desnos l. Bellin j.n. Dalrymple a. Reichard c. Ashraf m. rafiq a. Marsedn e.&smith a.	1477 1478 1500   1540 1548 1561 1570 1577 1578 1580 1595 1616 1694 1701 1724 1729 1740 1744 1747 1748 1760 1763 1774 1804	8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

---

[1] -Persicussinus

[2] - Persicum more

3- لغت نامه دهخدا

[4] - تاریخ منطقه خلیج فارس، پدید آورنده : محمدامیر شیخ نوری

[5] - کتاب، وصف خلیج فارس در نقشه های تاریخی

6- کتاب وصف خلیج فارس در نقشه های تاریخی

1-       مقاله ی تاریخ منطقه

[8] - لغت نامه دهخدا چاپ 1377

[9] - نشریه صنعتی، اقتصادی و فرهنگی، سنگر صنعت