آشنایی با اصطلاحات رایانه

در ادامه مطلب اصطلاحات رایانه ای به صورت مختصر توضیح داده شده است
اصطلاحاتی از قبیل : سخت افزار ، نرم افزار ، سیستم عامل ، ...

آشنایی با اصطلاحات رایانه ، تعریف و مفهوم آنها :
: سخت افزار
هنگامیکه به قصد خرید یک رایانه وارد بازار می شوید ، بلافاصله با انتخابهای بسیار متعددی مواجه می شوید . این انتخ ابها ،
حتی افرادی را که در به کارگیری رایانه دارای تجربه هستند ، دچار سردرگمی می کنند . در نتیجه ، برای اتخاذ یک تصمیم
معقول لازم است با عملکرد اجزای اصلی یک سیستم کامپیوتری و معیارهایی که باید بر اساس آنها تصمیم بگیرید ، آشنا باشید
وگر نه قطعا در انتخاب ی ک سیستم کامپیوتری که نیاز شما را پاسخگو باشد دچار مشکل خواهید شد . همانطور که می دانید
رایانه کاربردهای فراوانی دارد و مقدار حافظه ی آن می بایستی متناسب با نوع کار تنظیم گردد تا بتواند از لحاظ سرعت ،
امنیت، مقدار ذخیره سازی اطلاعات و دیگر تجهیزات پاسخگو با شد . حال آنکه در خرید یک سیستم کامپیوتری وجود برخی
دارای کارت گرافیکی نباشد قطعا Pc از قطعات لازم و اجباری و برخی دیگر حالت اختیاری دارد . به عنوان مثال اگر یک
استفاده از آن غیر ممکن خواهد بود اما اگر همان سیستم قلم نوری نداشته باشد شاید کاربر با مشکل چندان ی مواجه نشود . پس
مهمترین مساله در انتخاب قطعات سخت افزاری نیاز کاری می باشد .
خلاصه : سخت افزار عبارتست از تجهیزات فیزیکی که سیستم کامپیوتری را تشکیل میدهند از جمله نمایشگر ( مونیتور )، چاپگر ،
صفحه کلید ، کابلها ، کارت صدا ، کارت گرافیک، هارد و غیره .پس سخت افزار از تعدادی قطعات تشکیل میشود که هر کدام
کاربرد مشخصی را در رایانه دارند.
: نرم افزار
نرم افزار وجه غیر قابل لم س رایانه می باشد . نرم افزار یک نام عام است که به تمام برنامه ها ( که خود مجموعه ای از
دستورالعملها می باشند ) اطلاق شده و نحوه رفتار رایانه را تعیین می کنند . هنگامیکه سخن از نرم افزار به میان می آید منظور
مجموعه ای از صفر و یک هایی است که برای سخت افزار قابل خواندن باشد اما برای یک برنامه نویس لازم نیست که با زبان
برنامه نویسی ماشین آشنا باشد اکثر نرم افزارهایی که شاید خود شما هم نام آنها را شنیده باشید این قابلیت را دارند که
ضمن اینکه هر نرم افزار قابلیت های خاص خود را دارد که کار . ( C دستورالعملها را به زبان ماشین تبدیل نمایند ( مانند زبان
کردن با آنها را سخت یا آسان می کند . برخی از نرم افزارها هم الزاما به زبان ماشین نوشته می شوند ( مانند زبان اسمبلی ). به
طور کلی هر نرم افزار به یکی از دو دسته نرم افزارهای سیستمی و نرم افزارهای کاربردی تعلق دارد . در یک جمله نرم افزار
یا برنامه های کامپیوتری دستور العملهایی هستند که باعث کار کردن سخت افزار میشوند.
: سیستم عامل
سیستم عامل مهمتر ی ن نرم افزار در کامپیوتر است . پس از روشن کردن کامپیوتر اولین نرم افزاری که مشاهده می گردد
سیستم عامل بوده و آخرین نرم افزاری که قبل از خاموش کردن کامپیوتر مشاهده خواهد شد، نیز سیستم عامل است . سیستم
عامل نرم افزاری است که امکان اجرای تمامی برنامه های کامپی وتری را فراهم می آورد. سیستم عامل با سازماندهی ، مدیریت
و کنترل منابع سخت افزاری امکان استفاده بهینه و هدفمند آنها را فراهم می آورد . تمام کامپیوترهای شخصی دارای سیستم
عامل می باشن د . ویندوز یکی از متداولترین سیستم های عامل است . یونیکس یکی دیگر از سیستم ها ی عامل مهم در این زمینه
است . اصولاً سیستم عام ل دو عملیات اساسی را در کامپیوتر انجام می دهد : 1- مدیریت منابع نرم افزاری و سخت افزاری
-2 ارائه یک رابط ( اینترفیس ) یکسان برای سایر برنامه های کامپیوتری.
نرم افزاری است که مسئول کنترل و بکار گیری OS با حروف اختصاری ( Operating System ) خلاصه: سیستم عامل
2فضای ذخیره سازی دیسک و تجهیزات جانبی میباشد . (CPU ) منابع سخت افزاری مانند حافظه ، واحد پردازش مرکزی
سیستم عامل مبنایی است که برنامه های کاربردی مانند برنامه های واژه پردازی و صفحه گسترده ها بر اساس آن ساخت ه
بوده اند. Unix, Windows, OS/2, Mac , MS-DOS میشود. متداولترین سیستم عامل تا کنون
:3 DOS سیستم عامل
سیستم عامل تک کاربره ای است که در سال 1981 برای کامپیوترهای شخصی آی بی ام و سازگار با آن توسط MS-DOS
توسط یک شرکت کوچک در سیاتل به منظور کارهای آزمایشگاهی ایجاد شده بود . DOS مایکروسافت منتشر ش د . نسخه اصلی
تهیه کند لذا آن نسخه را خریداری نمود و برنامه را تهیه کرد . IBM از آنجا که مایکروسافت قرار بود سیستم عاملی برای
تا مدتها یکی از گسترده ترین سی ستمهای عامل MS-DOS . ارائه نمو د MS-DOS مایکروسافت بعدها نگارشهای بالاتری از
محسوب میشد.
ویندوز:
سیستم عاملی است که در سال 1983 توسط مایکروسافت معرفی شد . ویندوز یک محیط رابط کاربر ( Windows ) ویندوز
و به عنوان ( Windows for Workgroups گرافیکی چند وظیفه ای است که بر روی کامپیوترهای مبتنی بر داس ( ویندوز
سیستم عاملی مستق ل اجرا میشون د . در ویندوز فهرستهای گزینشی نواحی پنجره ای روی صفحه نمایش و یک ابزار ورودی مانند
ماوس بکار برده میشود.
:4 NT ویندوز
بر خلاف نگارشهای اولیه ویندوز به Windows NT . سیستم عاملی که در سال 1993 توسط شرکت مایکروسافت ارائه گردید
یک سیستم عامل چند وظیفه ای ، 32 بیتی با ویژگیهای شبکه Windows NT . وابسته نبود MS-DOS وجود سیستم عامل
سازی ، چند پردازشی و امنیتی میباشد . این سیستم عامل بر روی سخت افزار های متنوعی از جمله سیستمهای 8086 و 80486
پنتیوم اینتل و همچنین کامپیوترهای چند پردازنده ای به اجرا در می آید و تا 4 گیگا بایت حافظه مجازی را پشتیبانی میکند.
سیستم عامل شبکه:
میباشد. در شبکه های محلی معماری NOS و مخفف آن ( Network Operating System ) سیستم عامل شبکه سر نام عبارت
شامل دو بخش است . بزرگترین و پیچیده ترین بخش نرم افزار سیست م ، در حال اجرا بر NOS سرویس گیرنده سرویس دهنده
روی سرویس دهنده است . این نرم افزار سیستم ، اعمال بسیاری شامل اطلاعات حسابهای کاربردی و دستیابی به شبکه ، امنیت ،
و توان مصرفی ، حفاظت داده ها و کشف و کنترل خطا را UPS به اشتراک گذاری منابع ، اعمال سرپرستی ، نظارت بر
یا ایستگاه کاری متصل به شبکه نصب و در بالای PC بر روی هر NOS هماهنگ میسازد . در شبک ه های نظیر به نظیر بخشی از
اجرا میگردد. PC سیستم عامل
Operating System 1
Central Processing Unit 2
Microsoft Disk Operating System 3
مى باشد و بسیار مستحکم تر از ویندوزهاى قبلى مى باشد XP بوده و در واقع پدر ویندوز New Technology که مخفف NT 4 ویندوز
:CPU واحد پردازشگر مرکزی یا
رایانه Processor مدت زمان انجام یک کار بوسیله کامپیوتر، به عوامل متعددی بستگی دارد که اولین آنها ، سرعت پردازشگر
GHz و گیگا هرتز MHz است . پردازشگر یک تراشه الکترونیکی کوچک در قلب رایانه بوده و سرعت آن بر حسب مگاهرتز
سنجیده می شود . هر چه مقدار این پارامتر بیشتر باشد ، پردازشگر سریعتر خواهد بود و در نتیجه قادر خواهد بود ، محاسبات
بیشتری را در هر ثانیه انجام دهد . سرعت پردازشگر به عنوان یکی از مشخصه های یک رایانه به قدری در تعیین کارآیی آن
اهمیت دارد که معمولا به عنوان یکی از اجزای تشکیل دهنده نام رایانه از آن یاد می شود . تراشه پردازشگر و اجزای
شناخته می شوند . CPU الکترونیکی که آن را پشتیبانی می کنند ، مجموعا به عنوان واحد پردازش مرکزی یا
واحد محاسباتی و کنترلی کامپیوتر است Central Processing Unit - CPU واحد پردازش مرکزی با حروف اختصاری
به عنوان مغز کامپیوتر شناخته میشود. CPU که دستورالعمل ها را تفسیر و اجرا میکند. در اصطلاح عامیانه
حافظه در رایانه :
حافظه با هدف ذ خیره سازی اطلاعات ( دائم ، موقت ) در کامپیوتر استفاده می گردد . از انواع متفاوتی حافظه درکامپیوتر
استفاده می گردد .
RAM
ROM
Cache
Dynamic RAM
Static RAM
Flash Memory
Virtual Memory
Video Memory
BIOS
استفاده از حافظه صرفا " محدود به کامپیوترهای شخصی نبوده و در دستگاههای متفاوتی نظیر : تلفن ها ، رادیوهای اتومبیل ،
تلویزیون و ... نیز در ابعاد وسیعی از آنها استفاده بعمل می آی د .هر یک از دستگاههای فوق مدل های متفاوتی از ، VCR
حافظه را استفاده می نمایند.
مبانی اولیه حافظه :
با اینکه می توان واژه " حافظه " را بر هر نوع وسیله ذخیره سازی الکترونیکی اطلاق کرد، ولی اغلب از واژه فوق برای
مشخص نمودن حافظه های سریع با قابلیت ذخیره سازی موقت استفاده بعمل می آید . در صورتیکه پردازنده مجبور باشد برای
بازیابی اطلاعات مورد نیاز خود بصورت دائم از هارد دیسک استفاده نماید، قطعا " سرعت عملیات پردازنده ( با آن سرعت بالا )
کند خواهد گردی د . زمانیکه اطلاعات مورد نیاز پردازنده در حافظه ذخیره گردند، سرعت عملیات پردازنده از بعد دستیابی به
داده های مورد نیاز بیشتر خواهد گردید. از حافظه های متعددی بمنظور نگهداری موقت اطلاعات استفاده می گردد.
مجموعه متنوعی ازانواع حافظه ها وجود دارد . پردازنده با توجه به ساختار سلسله مراتبی فوق به آنها دستیابی پیدا خواهد
کرد. زمانیکه در سطح حافظه های دائمی نظیر هارد و یا حافظه دستگاههائی نظیر صفحه کلید، اطلاعاتی موجود باشد که
در اختیار پردازنده قرار گیرند. RAM پردازنده قصد استفاده از آنا ن را داشته باشد ، می بایست اطلاعات فوق از طریق حافظه
1و دستورالعمل های خاص عملیاتی خود را در Cache در ادامه پردازنده اطلاعات و داده های مورد نیاز خود را در حافظه
رجیسترها ذخیره می نماید.
از زمانیکه کامپیوتر روشن تا زم ا نیکه خاموش می گردد ، پردازنده بصورت پیوسته و دائم از حافظه استفاده می نماید . بلافاصله
فعال شده و در ادامه وضعیت حافظه از نظر سالم بودن بررسی ROM پس از روشن نمودن کامپیوتر اطلاعات اولیه از حافظه
BIOS . فعال خواهد کرد ROM 2را ازطریق BIOS می گردد ( عملیات سریع خواندن ، نوشتن ) .در مرحله بعد کامپیوتر
اطلاعات اولیه و ضروری در رابطه با دستگاههای ذخیره سازی، وضعیت درایوی که می بایست فرآیند بوت از آنجا آغاز گردد،
استقرار خواهد یافت . بخش های RAM امنیت و ... را مشخص می نماید . در مرحله بعد سیستم عامل از هارد به درون حافظه
مهم و حیاتی سیستم عامل تا زمانیکه سیستم روشن است در حافظه ماندگار خواهند بود .به همین دلیل است که می گویند مثلاً
Cash 1 قرار دارد CPU حافظه نهانی در کامپیوتر است که در داخل
اطلاعاتی هستند که کامپیوتر در شروع کار از آنها جهت شناسایی کلیه قطعات اصلی رایانه استفاده میکند BIOS(Basic Input Output System) 2
ویندوز ایکس پی نیاز به حداقل 128 مگابایت حافظه دارد، در ادامه و زمانیکه یک برنامه توسط کاربر فعال می گردد، برنامه
مستقر خ و اهد شد . پس از استقرار یک برنامه در حافظه و آغاز سرویس دهی توسط برنامه مورد نظر در RAM فوق در حافظه
صورت ضرورت فایل های مورد نیاز برنامه فوق، در حافظه مستقر خواهند شد .و در نهایت زمانیکه به حیات یک برنامه خاتمه
و یا یک فایل ذخیره می گردد ، اطلاعات بر روی یک رسانه ذخیره سازی دائم ذخیره و نهایتا " حافظه (Close) داده می شود
از وجود برنامه و فایل های مرتبط ، پاکسازی ! می گردد.
همانگونه که اشاره گردید در هر زمان که اطلاعاتی ، مورد نیاز پردازنده باشد، می بایست اطلاعات درخواستی در حافظه
توسط RAM مستقر تا زمینه استفاده از آنان توسط پردازن ده فراهم گردد . چرخه درخواست اطلاعات موجود در RAM
پردازنده ، پردازش اطلاعات توسط پردازنده و نوشتن اطلاعات جدید در حافظه یک سیکل کاملا " پیوسته بوده و در اکثر
کامپیوترها سیکل فوق ممکن است در هر ثانیه میلیون ها مرتبه تکرار گردد.
پس به محل ذخیره کردن محاسب اتی که توسط کامپیوتر انجام میگیرد حافظه گویند . در کامپیوتر ها دو نوع متداول حافظه
و حافظه با دسترسی تصادفی (ROM) وجود دارد . در واقع حافظه اصلی کامپیوتر شامل دو بخش است : حافظه فقط خواندنی
که حافظه خواندنی و نوشتنی است. (RAM)
RAM
شناخته ترین نوع حافظه در دنیای کامپیوتر است . روش دستیابی به این نوع RAM1(Random Access Memory ) حافظه
، RAM از حافظه ها تصادفی است . چون می توان به هر سلول حافظه مستقیما " دستیابی پیدا کرد . در مقابل حافظه های
اطلاعات را در مجموعه ای از سلول های SAM وجود دارند. حافظه های SAM(Serial Access Memory ) حافظه های
حافظه ذخیره و صرفا " امکان دستیابی به آنها بصورت ترتیبی وجود خواهد داشت . ( نظیر نوار کاست ) در صورتیکه داده مورد
SAM نظر در محل جاری نباشد هر یک از سلول های حافظه به ترتیب بررسی شده تا داده مورد نظر پیدا گردد . حافظه های
در مواردیکه پ ردازش داده ها الزاما " بصورت ترتیبی خواهد بود مفید می باشند ( نظیر حافظه موجود بر روی کارت های
با هر اولویت دلخواه قابل دستیابی خواهند بود. RAM گرافیک ). داده های ذخیره شده در حافظه
ROM
است که در زمان ساخت داده هائی در آن ذخ یره می گرد د . این نوع از حافظه ها (IC) یک نوع مدار مجتمع ROM حافظه
از ROM علاوه بر استفاده در کامپیوترهای شخصی در سایر دستگاههای الکترونیکی نیز بخدمت گرفته می شوند . حافظه های
لحاظ تکنولوژی استفاده شده، دارای انواع زیر می باشند:
ROM
PROM
EPROM
EEPROM
Flash Memory
هر یک از مدل های فوق دارای ویژگی های منحصربفرد خود می باشند . حافظه های فوق در موارد زیردارای ویژگی مشابه
می باشند : داده های ذخیره شده در این نوع تراشه ها " غیر فرار " بوده و پس از خاموش شدن منبع تامین انرژی اطلاعات
خود را از دست نمی دهن د . همچنین داده های ذخیره شده در این نوع از حافظه ها غیر قابل تغییر بوده و اعمال تغییرات در
آنها مستلزم انجام عملیات خاصی است.
RAM انواع
این نوع حافظه ها از چندین ترانزیستور (چهار تا ش ش) برای هر سلول (Static random access Memory) SRAM
استفاده cache حافظه استفاده می نمایند و برای هر سلول از خازن استفاده نمی گردد . این نوع حافظه ها در ابتدا بمنظور
می شدند.
در این نوع حافظه ها برای سلول های حافظه از یک زوج .(Dynamic random access memory) DRAM
ترانزیستورو خازن استفاده می گردد .
DRAM شکل اولیه ای از حافظه های . (Fast page mode dynamic random access memory)FPM DRAM
می باشند .در تراشه ای فوق تا زمان تکمیل فرآیند استقرار یک بیت داده توسط سطر و ستون مورد نظر، می بایست منتظر و در
1 حافظه با دسترسی اتفاقی
L ادامه بیت خوانده خواهد شد.( قبل از اینکه عملیات مربوط به بیت بعدی آغاز گردد) .حداکثر سرعت ارسال داده به 2
معادل 176 مگابایت در هر ثانیه است . cache
این نوع حافظه ها در انتظار تکمیل و .(Extended data-out dynamic random access memory) EDO DRAM
اتمام پردازش های لازم برای اولین بیت نشده و عملیات مورد نظر خود را در رابطه با بیت بعد بلافاصله آغاز خواهند کرد .
عملیات مربوط به جستجو برای بیت بعدی را آغاز خواهد EDO DRAM پس از اینکه آدرس اولین بیت مشخص گردید
L2 cache است . حداکثر سرعت ارسال داده به FPM کرد. سرعت عملیات فوق پنج برابر سریعتر نسبت به حافظه های
معادل 276 مگابایت در هر ثانیه است .
از ویژگی "حالت پیوسته" بمنظور افزایش و بهبود (Synchronous dynamic random access memory) SDRM
کارائی استفاده می نماید .بدین منظور زمانیکه سطر شامل داده مورد نظر باشد ، بسرعت در بین ستون ها حرکت و بلافاصله
بوده و امروز ه EDO دارای سرعتی معادل پنج برابر سرعت حافظه های SDRAM . پس از تامین داده ،آن را خواهد خواند
معادل 528 مگابایت در ثانیه است . cache L در اکثر کامپیوترها استفاده می گردد.حداکثر سرعت ارسال داده به 2
یک رویکرد کام لا " جدید نسبت به معماری قبلی (Rambus dynamic random access memory) RDRAM
استفاده کرده که از لحاظ اندازه و (Rambus in-line memory module)RIMM است. این نوع حافظه ها از DRAM
استاندارد اس ت . وجه تمایز این نوع حافظه ها استفاده از یک گذرگاه داده با سرعت بالا با نام DIMM پیکربندی مشابه یک
بصورت موازی کار کرده تا بتوانند به سرعت 800 مگاهرتز دست RDRAM است . تراشه های حافظه " Ramous "کانال
پیدا نمایند.
وسایل جانبی در کامپیوتر : هارد دیسک :
بر روی هر کامپیوتر حداقل یک هارد دیسک وجود دارد .برخی از سیستم ها ممکن است دارای بیش از یک هارد دیسک
باشند. هارد دیسک یک محیط ذخیره سازی دائم برای اطلاعات را فراهم می نماید . اطلاعات دیجیتال در کامپیوتر می بایست
بگونه ای تبدیل گردند که بتوان آنها را بصورت دائم بر روی هارد دیسک مغناطیسی ذخیره کرد.
مبانی هارد دیسک
هارد دیسک در سال 1950 اختراع گردی د . هارد دیسک های اولیه شامل دیسک های بزرگ با قطر 20 اینچ بوده و توان
ذخیره سازی چندین مگابایت بیشتر را نداشتند . به این ن وع دیسک ها در ابتدا " دیسک ثابت " می گفتند . در ادامه بمنظور
صفحه ) بمنظور ) Platter تمایز آنها با فلاپی دیسک ها از واژه " هارد دیسک " استفاده گردی د . هارد دیسک ها دارای یک
نگهداری محیط مغناطیسی می باشند . عملکرد یک هارد دیسک مشابه یک نوار کاست بوده و از یک ر وش یکسان برای ضبط
مغناطیسی استفاده می نمایند . هارد دیسک ونوار کاست از امکانات ذخیره سازی مغناطیسی یکسانی نیز استفاده می نمایند .در
چنین مواردی می توان بسادگی اطلاعاتی را حذف و یا مجددا " بازنویسی کر د . اطلاعات ذخیره شده بر روی هر یک از رسانه
های فوق ، سالیان سال باقی خواهند ماند . علیرغم وجود شباهت های موجود ، رسانه های فوق در مواردی نیز با یکدیگر
متفاوت می باشند:
- لایه مغناطیسی بر روی یک نوار کاست بر روی یک سطح پلاستیکی نازک توزیع می گردد . در هارد دیسک لایه
مغناطیسی بر روی یک دیسک شیشه ای ویا یک آلومینیوم اشباع شده قرار خواهد گرفت . در ادامه سطح آنها بخوبی
صیقل داده می شود.
- در نوار کاست برای استفاده از هر یک از آیتم های ذخیره شده می بایست بصورت ترتیبی ( سرعت معمولی و یا سرعت
بالا) در محل مورد نظر مستقر تا امکان بازیابی ( شنیدن ) آیتم دلخواه فراهم گردد . در رابطه با هارد دیسک ها می توان
بسرعت در هر نقطه دلخواه مستقر و اقدام به بازیابی ( خواندن و یا نوشتن ) اطلاعات مورد نظر کرد.
- در یک نوار کاست ، هد مربوط به خواندن / نوشتن می بایست سطح نوار را مستقیما" لمس نماید . در هارد دیسک هد
خواندن و نوشتن در روی دیسک به پرواز در می آید! ( هرگز آن را لمس نخواهد کرد ) .
- نوار کاست موجود در ضبط صوت در هر ثانیه 2 اینچ جابجا می گردد . گرداننده هارد دیسک می تواند هد مربوط به
هارد دیسک را در هر ثانیه 3000 اینچ و بیشتر به چرخش در آورد .
یک هارد دیسک پیشرفته قادر به ذخیره سازی حجم بسیا ر بالائی از اطلاعات در فضائی اندک و بازیابی اطلاعات با سرعت بسیار
بالا است . اطلاعات ذخیره شده برروی هارد دیسک در قالب مجموعه ای از فایل ها ذخیره می گردند . فایل نامی دیگر برای
مجموعه ای از بایت ها است که بنوعی در آنها اطلاعاتی مرتبط به هم ذخیره شده است . زمانیکه برنامه ای اجراء و در
خواست فایلی را داشته باشد، هارد دیسک اطلاعات را بازیابی و آنها برای استفاده پردازنده ارسال خواهد کرد.
ذخیره سازی داده ها : اطلاعات بر روی سطح هر یک از صفحات هارد دیسک در مجموعه هائی با نام سکتور و شیار
، ذخیره می گرد د . شیارها دوا یرمتحدالمرکزی می باشندکه بر روی هر یک از آنها تعداد محدودی سکتور با ظرفیت بین 256
512 بایت ایجاد می گردد . سکتورهای فوق در ادامه و همزمان با آغاز فعالیت سیستم عامل در واحد های دیگر با نام " کلاستر
قرار می گیرد، شیارها و سکتورها ایجاد Low level format " سازماندهی می گردند. زمانیکه یک درایو تحت عملیاتی با نام
گردید، با توجه به نوع سیستم عامل و سیاست های راهبردی High level format می گردند. درادامه و زمانیکه درایو
مربوطه ساختارهائی نظیر : جدول اختصاص فایل ها، جدول آدرس دهی فایل ها و ... ایجاد، تا بستر مناسب برا ی استقرار فایل
های اطلاعاتی فراهم گردد.
دیسک :
گستره وسیعی از وسایل ذخیره سازی قابل جابجایی وجود دارند که به راحتی امکان انتقال آنها از کامپیوتری به کامپیوتر
دیگر و یا بکارگیری آنها به عنوان نسخه های پشتیبان امنیتی در هنگام از دست رفتن ، خراب شدن کامپیوتر وجود دارد.
Floppy Disk - فلاپی دیسک
1 مگابایت اطلاعات را در خود / دیسکهای مغناطیسی کوچکی که میتوان آنها را از کامپیوتر خارج کرد . دیسک ها نوعاً حدود 4
نگهداری میکنند.
CD player
دارای سه CD drive را برعهده دا رد. یک CD مسئولیت یافتن و خواندن اطلاعات ذخیره شده بر روی یک CD player
بخش اساسی است : 1-یک موتور که باعث چرخش دیسک می گردد . 2- یک لیزر و یک سیستم لنز که برآمدگی های
را خواهند خواند . 3- یک مکانیزم ردیابی بمنظور حرکت لیزر بگونه ای که پرتو نور قادر به دنبال نمودن CD موجود بر روی
شیار حلزونی باشد.
یک نمونه مناسب از فن آوری های موجود در زمینه کامپیوتر است. در سیستم فوق داده ها به شکل قابل فهم و CD player
قرار می گیرند . اطلاعات در این سیستم به صورت نوری خوانده می شوند . پس از تابش نور CD بصورت بلاک هائی بر روی
بر روی سطح دیسک ( برآمدگی ها )، بازتابش آن از طریق یک چشم الکترونیکی کنترل می گردد . در صورتیکه بازتابش نور
دقیقا" بر روی چشم الکترونیکی منطبق گردد ، عدد یک تشخیص داده شده و در صورتیکه بازتابش نور منطبق بر چشم
الکترونیکی نباشد 1، عدد صفر تشخیص داده خواهد شد . پس از تشخیص فوق ( صفر و یا یک ) اطلاعات بص و رت سیگنا لهای
دیجیتال شکل دهی خواهند شد . در ادامه سیگنال های فوق در اختیار یک تبدیل کننده قرار خواهند گرفت . تبدیل کننده
سیگنالهای دیجیتال را به آنالوگ تبدیل خواهد کرد . مشکل ترین بخش سیستم فوق نگهداری پرتو های نور در مرکز شیارهای
خوانده می شود ، بصورت پیوسته لیزر CD داده است . عملیات فوق بر ع هده "سیستم ردیاب " می باشد .سیستم فوق مادامیکه
می (Spindle motor) راحرکت و آن را از مرکز دیسک دور خواهد کرد. به موازات حرکت خطی فوق ، موتور مربوطه
را کاهش داده تا در هر مقطع زمانی ، اطلاعات با یک نسبت ثابت از سطح دیسک خوانده شوند. CD بایست سرعت
رسانه ذخیره سازی نوری است که ظرفیت ذخیره :CD-ROM – Compact Disk Read Only Memory
150 کیلو بایت در ثانیه است. چون داده ها ، CD-ROM در گرداننده های ( X سازی 700 مگابایت را دارد . سرعت منفرد ( 1
مبتنی بر زمان نی ست میتوان با چرخاندن این داده ها توسط گرداننده های با سرعت خطی CD-ROM توسط گرداننده های
3 مگابایت در ثانیه ( / سرعت انتقالی برابر 6 ( X بالاتر خواندن آنها را افزایش دا د . به عنوان مثال یک گرداننده 24 س رعته ( 24
40 سرعت 6 مگابایت در ثانیه دارد. x و (kb/s150*24
وسایل جانبی در کامپیوتر؟
قرار داشته باشد وسیله جانبی نامیده میشود . در اغلب سیستم های کامپیوتری ، ( Case ) هر وسیله ای که خارج از واحد سیستم
وجود (Monitor) و صفحه نمایش ( Mouse ) ماوس ، (Keyboard) سه وسیله جانبی ضروری موسوم به صفحه کلید
دارد.(این وسایل به قدری ضروری هستند که به نظر می رسد باید جزو وسایل اصلی قلمداد گردند).
1 کثیف یا خش داشته باشد . خواندن آن با اشکال مواجه می شود. CD به همین دلیل است که وقتی
:(Mouse ) ماوس
استفاده از موس در کامپیوتراز سال 1984 و همزمان با معرفی مکینتاش آغاز گردید . با عرضه موس ، کاربران قادر به استفاده
از سیستم و نرم افزارهای مورد نظر خود با سهولت بیشتری شدند . امروزه موس دارای جایگاه خاص خود است . موس قادر به
تشخیص حرکت و کلیک بوده و پس از تشخیص لازم ، اطلاعات مورد نیاز برای کامپیوتر ارسال تا عملیات لازم انجام گیرد.
ماوس ، ابزاری ورودی است که به کاربر اجازه میدهد به اقلام موجود بر روی صفحه تصویر اشاره و آنها را انتخاب کند .
ساختار اصلی م اوس متشکل از یک وسیله کوچک که در دست جای میگیرد و چند دکمه مسطح روی آن است . زیر ماوس یک
بخش جهت یاب ( معمولاً گوی ) قرار دارد .(موس نوری به جای گوی از یک دوربین دیجیتال کوچک جهت رد یابی استفاده
می کند ) کل این مجموعه نیز به وسیله سیمی به کامپیوتر متصل میشود . با حرکت ماوس توسط کاربر اشاره گر ماوس بر روی
صفحه تصویر ، به طور همزمان به همان سمت حرکت میکند . اولین ماوس توسط دکتر داوگ انگلبرت در سال 1964 اختراع
شد.
صفحه کلید :
صفحه کلید، متداولترین وسیله ورود اطلاعات در کامپیوتر است .عملکرد صفحه کلید مشابه یک کامپیو تر است ! صفحه کلید
شامل مجموعه ای از سوییچ ها است که به یک ریزپردازنده متصل می گردد . ریزپردازنده وضعیت هر سوئیچ را هماهنگ و
واکنش لازم در خصوص تغییر وضعیت یک سوئیچ را از خود نشان خواهد داد.
انواع صفحه کلید
صفحه کلیدها از بدو استفاده در کامپیوتر، تاکنون کم تر دستخوش تغییراتی شده اند . اغلب تغییرات اعمال شده در رابطه با
صفحه کلید، افزودن کلیدهائی خاص ، بمنظور انجام خواسته های مورد نظر است .
متداولترین نوع صفحه کلیدها عبارتند از :
-صفحه کلید پیشرفته با 101 کلید
- صفحه کلید ویندوزبا 104 کلید
- صفحه کلید استاندارد با 82 کلید
- صفحه کلید پیشرفته با 108 کلید
صفحه کلیدهای امروزی سعی می کنند روز به روز امکانات بیشتری روی آن اضافه کنند مثلاً کلیدهای اینترنت، مالتی مدیاو . .
4) بی سیم USB ( 3 PS2 ( 5و 6سوزنی ( قدیمی) 2 ( اتصالهای صفحه کلید : 1
دارای صفحه کلیدهای مختص بخود بوده که آرایش کلیدها بر روی آنان با صفحه کلیدهای استاندارد laptop کامپیوترهای
متفاوت است . برخی از تولید کنندگان صفحه کلید، کلیدهای خاصی را نسبت به صفحه کلیدهای استاندارد اضافه نموده اند .
صفحه کلید دارای چهار نوع کلید متفاوت است :
کلیدهای مربوط به تایپ
(Numeric keypad) کلیدهای مربوط به بخش اعداد
کلیدهای مربوط به توابع ( عملیات ) خاص
کلیدهای کنترلی
کلیدهای تایپ بخشی از صفحه کلید را شامل می گردند که بکمک آنها می توان حروف الفبائی را تایپ نمود . آرایش
کلیدهای فوق بر روی صفحه کلید مشابه دستگاههای تایپ ا ست . همزمان با گسترش استفاده از کامپیوتر در بخش های تجاری
Numeric ضرورت وجود کلیدهای خاص عددی برای بهبود سرعت ورود اطلاعات نیز احساس گردید، بدین منظوور
در صفحه کلیدها مورد استفاده قرار گرفت . با توجه به اینکه حجم بالائی از اطلاعات بصورت عدد می باشند ، یک keypad
مجموعه با 17 کلید به صفحه کلید اضافه گردید . آرایش کلیدهای فوق بر روی صفحه کلید مشابه اغلب ماشین های حساب
صفحه کلید اولیه خود را تغییر و کلیدهای عملیاتی و کنترلی را به آن اضافه کرد . IBM است . در سال 1986 شرکت
کلیدهای عملیاتی بصورت یک سطر و در بالاترین قسمت صفحه کلید قرار می گیرند . با استفاده از نرم افزارهای کاربردی و یا
سیستم عامل می توان به هر یک از کلیدهای عملیاتی مسئولیتی را واگذار نمود . کلیدهای کنترلی باعث کنترل مکان نما
بین بخش مربوط به کلیدهای ( T و صفحه نمایشگر می باشند . در این راستا از چهار کلید ( با فرمت معکوس حر ف (Cursor)
مختص تایپ و بخش عددی صفحه کلید استفاده شده است . با استفاده از کلیدهای فوق کاربران قادر به حرکت مکان نما بر
روی صفحه نمایشگر خواهند بود . در اغلب نرم افزارها با استفاده از کلیدهای کنترلی کاربران قادر به پرش هائی با گام های
بلند نیز خواهند بود. این کلیدها شامل موارد زیر می باشد :
Home
End
Insert
Delete
Page Up
Page Down
Control –Ctrl
Alt– Alternate
Escape –Esc
نمونه هائی Application و یک کلید Start یا Windows صفحه کلید ویندوز، کلیدهای اضافه ای را معرفی نمود . کلیدهای
نیز یکی از وسایل ورودی کامپیوتر به شمار می آید. Keyboard . در این زمینه می باشند
صفحه نمایش
به معنی آگاهی دهنده ) گفته میشود . چرا که برای آگاهی یافتن از وقایعی که ) Monitor به صفحه نمایش کامپیوتر مانیتور
در کامپیوتر شما در حال وقوع هستند استفاده میکند. مانیتور از وسایل خروجی کامپیوتر میباشد.
چاپگر
از ابزار های خروجی کامپیوتر است که متن یا تصویر ایجاد شده به وسیله کامپیوتر را بر روی کاغذ ( یا ، Printer چاپگر یا
رسانه مشابه دیگر ) پیاده میکند . چاپگر ها از جنبه های مختلف تقسیم بندی میشوند که متداولترین مشخصه آ نها ضربه ای یا غیر
ضربه ای بو د ن آنهاست . در چاپگرهای ضربه ای ه د چاپگر با کاغذ تماس فیزیکی دارد . مثل چاپگر های ماتریسی نقطه ای و
چرخ و فلکی ، اما در چاپگر های غیر ضربه ای ه د چاپگر با کاغذ تماس ندارد که به عنوان نمونه میتوان از چاپگر های لیزری
و جوهر افشان و حرارتی نام برد.
مزایای یک چاپگر لیزری
مهمترین مزایای چاپگرهای لیزری : سرعت ، دقت و مقرون بصرفه بودن است . یک لیزر قادر به حرکت بسیار سریع بوده و
طبیعی است سرعت نوشتن آن بمراتب بیشتر از چاپگرهای جوهر افشان باشد . چاپگرهای لیزری بمراتب گرانتر نسبت به
چاپگرهای جوهرافشان می باشند. در مقابل پودر مصرفی آنها زیاد گران نبوده و هزینه نگهداری آنان بالا نخواهد بود.
چاپگرهای رنگی
در ابتدا اغلب چاپگرهای لیزری بصورت تک رنگ بودند . امروزه چاپگرهای لیزری رنگی نیز متداول و توسط تولیدکنندگان
متفاوت عرضه شده اند . عملکرد چاپگره ای رنگی در اکثر موارد مشابه چاپگرهای سیاه و سفید است . یکی از تفاوت های عمده
چاپگرهای رنگی با سیاه و سفید نحوه انجام فرآیند چاپ با توجه به ماهیت رنگی بودن آنان است . چاپگرهای رنگی برای
انجام فرآیند مربوطه از چهار فاز متفاوت استفاده می نمایند . در هر فاز یکی از رنگ های فیروزه ای ( آبی ) ، سرخابی ( قرمز )
، زرد وسیاه استفاده می گرد د . با ترکیب چهار رنگ فوق مجموعه ای گسترده از رنگ ها بوجود می آید . برخی از چاپگرها
مجزا بر روی یک چرخ دوار می باشند. برخی دیگر از چاپگرها برای هر یک از رنگ ها، developer unit دارای چهار تونر و
از دستگاه های لیزر ، استوانه و تونر مجزا استفاده می نمایند.
مودم :
اقتباس شده است .از مودم برای ارسال داده های "modulator-demodulator" واژه " مودم " از ترکیب کلمات
و دریافت اطلاعا ت و دی مدوله " نمودن سیگنال را بمنظور برگشت به حالت (modulator) دیجیتال از طریق خطوط تلفن
دیجیتال انجام می دهد.
یا مودم های سریعتر: ADSL خطوط
بوجود آمدند. مودم های (Asymmetric digital subscriber line)ADSL در ادامه تحولات مربوط به مودم مودم های
از این حقیقت که ADSL فوق قادر به ارسال اطلاعات با سرعت بالاتر در یک مسیر نسبت به مسیر دیگر می با ش ند. مودم های
هر منزل و یا محل کار دارای یک کابل مسی اختصاصی بین محل مورد نظر و شرکت مخابرات مربوطه می باشند، استفاده
نموده اند . خط فوق قادر به حمل حجم بالائی از داده نسبت به سیگنال 3000 هرتزی مورد نیاز برای کانال های صوتی تلفن
در دو طرف خط استفاده ADSL می باشد . در صورتیکه مرکز تلفن مربوط و منزل و محل کار کاربر هر دو از مودم های
نمایند، بخشی از کابل مسی بین منزل و مرکز تلفن می تواند بعنوان یک کانال انتقال اطلاعات دیجیتال با سرعت بالا مطرح
گردد. ظرفیت خطوط فوق در حد ارسال یک میلیون بیت د ر ثانیه بین منزل و مرکز تلفن و هشت مگابیت در ثانیه بین مرکز
تلفن و منزل است . با استفاده از یک خط می توان بصورت همزمان مکالمات تلفنی و داده های دیجیتال را ارسال کرد.
Point-to-point پروتکل
امروزه از ترمینال های واقعی و یا شبیه سازی شده 1(BBS) بمنظور اتصال ب ه یک کامپیوتر استفاده نمی شود . از مودم ها
2 استفاده و مرکز فوق امکان ارتباط با اینترنت را فراهم می (ISP) بمنظور اتصال به یک مرکز ارائه دهنده خدمات اینترنت
4بین مودم استفاده شده TCP/IP آورد. مودم مربوطه مسئولیت روتینگ 3 بسته های اطلاعاتی بسته بندی شده بر اساس پروتکل
Point-to- ، را برعهده خواهد داشت . روش استاندارد استفاده شده برای روتینگ بسته های اطلاعاتی از طریق مودم ISP و
موجود بر روی کامپیوتر کاربر بصورت عادی داده های خود را ایجاد می TCP/IP . نامیده می شود (point protocol)ppp
مربوطه داده ها را دریافت و آنها را در مسیر ISP . نماید داده های فوق برای انتقال د ر اختیار مودم گذاشته می شوند
و استقرار آنها بر روی کامپیوتر کاربر از ISP مناسب هدایت (ارسال) خواهد کرد . در زمان دریافت اطلاعات از طریق
فرآیندی مشابه استفاده می گردد.
: Multi Media
کامپیوترها میتوانند تمام ا نواع داده هایی را که امکان تبدیل آنها به ارقام وجود دارد، از قبیل موزیکها ، تصاویر ، ترسیمات
متحرک ، تصاویر ویدئویی و گفتارها ، به کاربسته و دستکاری کنند . وجود این قابلیت منجر به رشد و تعالی برنامه های
کاربردی متعددی شده است که به واسطه آنها میتوان متنها، تصاویر ویدئویی و اصوات را به منظور ارائه بسته های مختلف
آموزشی ، اطلاعاتی یا سرگرمی ترکیب کرد . در یک تعریف میتوان گفت : به کاربرد کامپیوتر برای ارائه متن ، تصاویر
گفته میشود. عناصر سخت افزاری مرتبط با این Multi Media ویدئویی ، انیمیشن و صوت بصورت مختلط، چند رسانه ای یا
کاربرد عبارتند از اسکنر ، کارت صوتی، بلند گو و میکروفن.
اسکنر: 5
استفاده از اسکنر طی سالیان اخیر در اغلب ادارات و موسسات متداول شده است . اسکنرها دارای مدل ها ی متفاوتی می
باشند .
- اسکنرهای مسطح : این نوع اسکنرها ، رومیزی نیز نامیده می شوند . اسکنرهای فوق دارای قابلیت های فراوانی بوده و از
متداولترین اسکنرهای موجود می باشند.
این نوع اسکنرها نظیر یک چاپگر قابل حمل عمل می نمایند .در اسکنرهای فوق هد اسکنر ثابت : Sheet-fed - اسکنرهای
بوده و در عوض سند مورد نظر برای اسکن ، حرکت خواهد کرد.
اسکنرهای فوق از تکنولوژی بکار گرفته شده در اسکنرهای مسطح استفاده می نمایند . در اسکنرهای : Handheld - اسکنر های
فوق در عوض استفاده از یک موتور برای حرکت از نیروی انسانی استفاده می گردد.
- اسکنرهای استوانه ای : از اسکنرهای عظیم فوق ، مراکز انتشاراتی معتبر و بزرگ اس تفاده می نماین د . با استفاده از اسکنرهای
فوق می توان تصاویر را با کیفیت و جزئیات بالا اسکن نمود.
ایده اولیه تمامی انواع اسکنرها ، تجزیه و تحلیل یک تصویر و انجام پردازش های مربوطه است . در ادامه به بررسی
اسکنرهای مسطح که متداولترین نوع در این زمینه می باشند ، خواهیم پرداخت .
شامل مجموعه CCD. رایج ترین تکنولوژی برای اخذ تصاویر در اسکنرها است CCD . است CCD هسته اساسی یک اسکنر
ای از دیودهای حساس نوری نازک بوده که عملیات تبدیل تصاویر (نور) به الکترون ها (شارژ الکتریکی) را انجام می دهد.
وضوح تصویر و درون یابی:
یک سیستم کامپیوترى، مجهز به یک یا چند مودم که به عنوان یک مرکز اطلاع رسانى به کاربران بوده است که امروزه دیگر استفاده نمى شود. BBS 1
Internet Service Provider 2
مسیر یابى Routing 3
4
transmission control protocol IP- internet protocol
دستگاهى جهت تبدیل تصاویر به داده هاى کامپیوترى Scanner 5
اسکنرها دارای مدل های متفاوت با توجه به دقت وضوح تصویر و شفافیت می باشند . اکثر اسکنرهای مسطح دارای حداقل
مرسوم هستند. Dpi می باشند. البته امروزه اسکنرهای 2400 (Dpi )Dot per inch 300 * وضوح تصویر 300
دوربین دیجیتالی
Web دوربین
امروزه استفاده از دوربین های وب بسیار متداول شده است . در زمان استفاده از اینترنت و وب ، می توان با نصب یک
دوربین به کامپیوتر خود ، امکان مشاهده تصویر خود را برای سایرین فراهم نمود . دوربین های وب دارای مدل های ساده تا
پیچیده می باشن د . استفاده از دوربین صرفا " به وب ختم نشده و امروزه شا هد بکارگیری این نوع از دوربین ها در موارد
متفاوت نظیر : ترافیک ، تجارت ، موارد شخصی و خصوصی می باشیم . با نصب یک دوربین وب در مکان مورد نظر، امکان
مشاهده محل فوق برای علاقه مندان فراهم می گردد.
یک دوربین وب ساده ، یک دوربین دیجیتالی است که به کامپیوتر متصل می گرد د . این نوع دوربین ها بمنظور اتصال به
استفاده می نمایند. USB کامپیوتر عمدتا" از پورت های
بلندگو ها :
بلندگو ها که امروز به بخشی از تجهیزات استاندارد ( تقریباً ) تمام کامپیوترهای جدید تبدیل شده اند برای پخش موسیقی و
سایر صدا ها مورد استفاده قرار میگیرند.
میکروفن :
بسیاری از نرم افزارهای کاربردی را میتوانید با فرامین گفتاری کنترل کنید ، به عبارت دیگر به جای وارد کردن یک فرمان از
طریق تجهیزاتی نظیر صفحه کلید یا ماوس کافی است فرمان مزبور را تلفظ نمایید . مشروط بر آنکه میکروفن در مقابل دهان
شما باشد.
نرم افزار های مجاز :
به نرم افزار هایی گفته میشود که از سوی فرد یا سازمان تولید کننده به عنوان نسخه مجاز به خریدار فروخته شده باشد و
خریدار تنها بتواند آن را تحت شرایط خاصی مورد استفاده قرار دهد.
نرم افزار های رایگان :
به نرم افزار هایی گفته میشود که بدون دریاف ت هیچ هزینه ای در اختیار استفاده کنندگان قرار میگیرند . معمولاً تولید
کنندگان این نوع نرم افزار ها اجازه استفاده از آنها را به کاربران میدهند. اما فروش آنها را مجاز نمی شمرند.
: Share Ware نرم افزار های
به نرم افزار هایی گفته میشود که نوعاً بدون دریافت هیچ هزینه ای در اختیار افراد قرار میگیرند اما تولید کننده آن از کاربر
میخواهد در صورت تمایل به استفاده مستمر از نرم افزار مبلغ اندکی را به عنوان هزینه مجوز پرداخت نمایند . به این ترتیب ،
کاربرانی که این مبلغ را پرداخت مینمایند از دستیابی سرویس و نسخه های روز آمد شده نرم افزار بهره مند خواهند شد.
داده ها :
به اطلاعات خامی که هنوز توسط سیستم پردازش نشده اند داده میگویند.
: Back Up
نسخه های کپی نرم افزار ها یا فایلها که برای رعایت احتیاط روی یک رسانه ذخیره سازی ثانویه مانند دیسک یا نوار ایجاد
شده اند، هنگام بروز مشکل در رسانه اولیه خیال کاربر را از امن بودن اطلاعات راحت میکند.

منبع : آموزش شبکه بهداشت و درمان دماوند - دکتر باقرزاده